Mở đầu bài thơ “Toàn Thắng về ta” Tố Hữu đã diễn tả nỗi xúc động dâng trào, niềm vui sướng vô biên của triệu triệu người Việt Nam trong giờ phút lịch sử: “Ôi! Nỗi mừng dâng mọi nỗi mừng/ Trào vui nước mắt cứ rưng rưng/ Cả Việt Nam tiến công/ Cả Miền Nam nổi dậy/ Dồn dập tim ta, trăm trận thắng bừng bừng”.

Xe tăng quân giải phóng tiến vào dinh Độc Lập ngày 30/4/1975

Chỉ với chín câu thơ, Tố Hữu đã diễn tả cuộc tấn công thần tốc, khí thế ngùn ngụt, chiến công nối tiếp chiến công của chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử: “Chặt Buôn Ma Thuật, rụng cả Tây Nguyên / Quét Huế - Thừa Thiên, đổ nhào Đà Nẵng / Và Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên / Và Phan Thiết, Phan Rang, Đà Lạt, Nha Trang lũ ngụy cuống cuống, rủ rượi một màu tang cờ trắng / Đường tiến quân ào ào chiến thắng / Phía trước chờ Anh, người mẹ mong con / Pháo hãy gầm lên, đỏ nòng, bắn thẳng / Rộn rực xe tăng chồm tới Sài Gòn”. Những câu thơ của Tố Hữu lấy cảm hứng từ sự kiện 30 tháng tư nhưng không hề tồn tại dưới dạng lý trí khô khan, mà trái lại bừng lên khí sắc, gây được ấn tượng mạnh mẽ cho người đọc: “Ôi! Buổi trưa này, tuyệt trần nắng đẹp / Bác Hồ ơi! Toàn thắng về ta / Chúng con đến xanh ngời ánh thép / Thành phố tên Người, lộng lẫy cờ hoa”. Trong giờ phút vinh quang hôm nay, nhà thơ nói tới hình ảnh anh Bộ đội - người đã làm nên chiến thắng - với những câu thơ hoành tráng: “Không, không phải thiên thần, bước chân hài bảy dặm / Vẫn là anh, anh giải phóng quân / Vẫn đôi dép cao su, đánh giặc suốt ba mươi năm lội khắp sông sâu rừng thẳm / Thuở anh đi, sắc nhọn ngọn tầm vông / Giản dị như chàng trai làng Gióng / Vũ khí, chính là anh, lòng yêu thương mênh mông / Vũ khí, chính là anh, lửa căm hờn nóng bỏng”. Những giá trị tinh thần tốt đẹp nhất của con người thời đại đánh Mỹ đã được biểu hiện tập trung trong con người Việt Nam chiến đấu “Tổ quốc cho Anh dòng sữa tự hào / Thời đại cho anh ánh sao trí tuệ / Không có gì quý hơn độc lập, khí phách anh là Trường Sơn thanh cao /Rất mãnh liệt và cũng rất dịu dàng, tâm hồn anh là muôn trùng sóng bể”. Những câu thơ mang đậm màu sắc sử thi đã gây ấn tượng mạnh cho người đọc.

Nhà thơ như ngợp trong biển người vẫy chào chiến thắng: “Nào! Xin cùng cạn chén đi anh / Từ trên gác chín tầng ta chào thành phố / Những binh đoàn của ta từ bốn ngả / Đã trở về trong biển tay reo” (Nguyễn Trọng Oánh - Thành phố Hồ Chí Minh ngày 01/5/1975).

Có niềm vui nào lớn hơn niềm vui khi Tổ quốc vẹn toàn liền một giải? Có hạnh phúc nào lớn hơn hạnh phúc của một dân tộc sau bao năm trường chiến đấu hy sinh để có ngày độc lập tự do, thống nhất vĩnh viễn thuộc về mình, có ngày vui đoàn tụ?

Các nhà thơ đã biết nâng tầm vóc của chiến thắng 30 tháng tư lên tầm thời đại với thắng lợi lẫy lừng này, Việt Nam sẽ là một tấm gương sáng chói thôi thúc nhân dân nô lệ trên toàn thế giới vùng lên chiến đấu và chiến thắng: “Việt Nam là trái tim thế giới, / Là lương tri, trí tuệ của thời nay, / Là tiếng gọi nhân dân trên quả đất này, / Mau phá ách, chặt xiềng, vùng lên chiến đấu” (Sóng Hồng - Sài Gòn giải phóng)

Một trong những cảm hứng chủ đạo của những câu thơ viết về ngày 30 tháng tư là trong niềm hạnh phúc lớn lao vì chiến thắng, các tác giả đều nhớ đến vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc, người đã cùng với Đảng và nhân dân vượt qua mọi gian khổ đi đến ngày thắng lợi vinh quang. Viết về Người, các tác giả đều dự báo một ngày mai tươi đẹp, một tương lai rạng rỡ, những vần thơ thật cảm động: “Quyết xây dựng lại tương lai đất nước / Cho tổ quốc ta giàu đẹp gấp ngàn lần / Không còn những ngày đói khổ, gian truân / Tình ruột thịt Bắc Nam một nhà sum họp / Lời Bác dặn đã hoàn thành trọn vẹn / Giờ này đây Bác ngủ hẳn yên lòng / Trời hôm nay trong sáng đẹp vô cùng” (Lê Đức Thọ - Trận thắng cuối cùng). Các nhà thơ ý thức được trách nhiệm của người lính nói riêng, của người Việt Nam nói chung trước nhiệm vụ tiếp tục bảo vệ tổ quốc: “Chúng con sẽ gấp trăm lần mạnh / Đứng gác biển trời tươi mát màu lam / Bởi có Bác, từ nơi đây ra đi tìm đường cách mệnh / Cho chúng con trở về vĩnh viễn Việt Nam” (Tố Hữu - Toàn thắng về ta). Các tác giả ý thức được nhiệm vụ quan trọng sau chiến thắng là phải xây dựng lại đất nước “Đàng hoàng hơn, to đẹp hơn” để thỏa lòng mong ước của Bác Hồ và khát vọng của toàn dân tộc: “Quyết xây dựng lại tương lai đất nước / Cho tổ quốc ta giàu đẹp gấp ngàn lần” (Lê Đức Thọ - Trận thắng cuối cùng).

Có thể nói, trong những ngày toàn thắng, những ngày vui lớn của dân tộc, mỗi tác giả đều góp một tiếng thơ reo vui vào bản khải hoàn ca vĩ đại của toàn dân tộc. Năm tháng đã trôi qua, nhưng âm hưởng sôi nổi, hào hùng của những tiếng thơ ấy vẫn còn ngân nga, vang vọng trong lòng mỗi chúng ta./.

Đoàn Mạnh Tiến